czwartek, 14 lutego 2013

Czesław Niemen - notka biograficzna

Czesław Juliusz Wydrzycki (bo tak brzmiało jego prawdziwe nazwisko) urodził się 16 lutego 1939 roku w Starych Wasiliszkach, na terenie dzisiejszej Białorusi. Pochodził z rodziny z ogromnymi tradycjami patriotycznymi. Już jako dziecko przejawiał uzdolnienia muzyczne, śpiewał w chórze kościelnym, był uczniem Pedagogicznego Liceum Muzycznego.

W 1958 roku rodzina Wydrzyckich wraz z falą repatriantów powróciła do Polski, a Niemen zaczął uczęszczać do średniej szkoły muzycznej w Gdańsku. Trudna sytuacja, w której się znalazł-śmierć ojca, zmusiła go do zrezygnowania z edukacji muzycznej po dwóch latach. W wolnych chwilach uczęszczał do studenckiego klubu Żak w Gdańsku, gdzie wykonywał latynoamerykańskie melodie. W tym wcieleniu muzycznym – rozsentymentalizowanym, z falsetowymi zasiewami, akompaniując sobie na gitarze – wystartował w Festiwalu Młodych Talentów, w 1962 roku. Dzięki wykonaniu dwóch, wówczas bardzo popularnych utworów, Malagueny i Adieu Tristesse został laureatem konkursu. Podczas trasy koncertowej z Czerwono-Czarnymi, będącej nagrodą za wygranie Festiwalu, został zauważony przez Franciszka Walickiego, myślącego o założeniu nowej grupy (był założycielem Czerwono-Czarnych). Jesienią 1962 roku Niemen działał już z Niebiesko-Czarnymi, głównie jako przerywnik pomiędzy występami innych.


W 1963 roku Niemen wraz z Niebiesko-Czarnymi wziął udział w I Krajowym Festiwalu Polskiej Piosenki w Opolu, lecz jego utwór Wiem, ze nie wrócisz choć nie uzyskał aprobaty jury, stal się przebojem za sprawą opolskiej publiczności. W grudniu Wydrzycki odbył swoja pierwsza podróż na Zachód, gdzie wraz z Niebiesko-Czarnymi wystąpił w paryskiej Olympii. Wówczas to po raz pierwszy wystąpił pod pseudonimem Niemen, gdyż jego nazwisko było zbyt trudne do wymówienia przez cudzoziemców.

Na początku 1964 roku Niemen skomponował swój kolejny przebój Czy mnie jeszcze pamiętasz, który tak spodobał się Marlenie Dietrich, która wówczas gościła w Warszawie, iż nagrała jego nowa wersje, z własnym niemieckim tekstem.

Opole ’64 także nie przyniosło Niemenowi sukcesu, a w kwietniu 1965 roku ministerialna komisja nie zweryfikowała go jako piosenkarza, czyli jego współpraca z przedsiębiorstwami estradowymi nadal nie mogla odbywać się na normalnych zasadach. Ale Niemen pocieszenie znalazł za granica, gdzie jego solowe występy przyniosły wiele nagród np. na festiwalu w Rennes. Jesienią 1965 roku zakończył występy z Niebiesko-Czarnymi. W marcu 1966 roku nagrał we Francji z towarzystwem orkiestry Michale Colombiera małą płytę ze swoimi kompozycjami. Jedna z tych piosenek - Sen o Warszawie, stała się jego pierwszym radiowym przebojem.

Niemen w 1967r.
W 1967 roku Niemen założył własny zespół Akwarele, z którym to, jako już pełnoprawny muzyk, wystąpił na festiwalu w Opolu, gdzie przedstawił premierowy materiał muzyczny, z legendarnym już protest songiem Dziwny jest ten świat na czele. Niemen zaśpiewał go w wyjątkowo ekspresyjny sposób, z krzykiem i piskiem. Poza tym, w napisanym przez niego tekście były słowa, które nie padały u nas dotąd z piosenkarskiej estrady, choćby to zdziwienie, ze człowiekiem gardzi człowiek i pouczenie, ze najwyższy czas nienawiść zniszczyć w sobie. W tym kontekście wyrażana wiara w ludzi dobrej woli niekoniecznie musiała być dobrze odebrana. Dzięki tej piosence Niemen nie tylko stal sił niebywale sławny. Przypadła mu rola kontestatora krajowej estrady, przywódcy hipisowskiego buntu młodzieży przeciw dorosłym. Jego kontrowersyjny wygląd też mu raczej nie pomagał przekonać do siebie dorosłej publiczności. Niemen za interpretacje Dziwny jest ten świat otrzymał w Opolu Nagrodę Specjalna Przewodniczącego Komitetu d.s. PRiTV, jednak radio nie puszczało tego utworu. Wówczas to Niemen nagrał swoją pierwszą dlugograjacą plytę, która okazała się ogromnym sukcesem zarówno finansowym jak i artystycznym. Album Dziwny jest ten świat sprzedał się w 600 tys. egzemplarzy i otrzymał pierwsza w historii Złotą Płytę.

Niemen nie spocząwszy na laurach starał się udoskonalić swój warsztat. Jako pierwszy w Polsce kupił organy Hammonda i cały czas starał się być na bieżąco z zachodnimi nowinkami muzycznymi. Na rok 1968 przypadło apogeum jego fascynacji amerykańskim soulem, co slychać w nagraniach z jego kolejnej studyjnej płyty pt. Sukces. Wydał również płytę z nowymi aranżacjami swoich starych przebojów pt. Czy mnie jeszcze pamiętasz z m.in. piosenka Pod Papugami czy tytułową. Wyruszył wówczas na długą trasę koncertowo-festiwalową, która zaowocowała Trofeum na targach MIDEM w Cannes, Złotej Róży w Montreux czy Bratysławskiej Liry. W kraju czekała na niego stabilizacja; otrzymał wreszcie stawkę solistyczna klasy ”A”, co uregulowało sprawy płacowe oraz pozwoliło na zakup mieszkania. W 1969 roku wziął udział w filmie Marka Piwowarskiego pt. "Sukces", a także wyjechał do Włoch gdzie nagrał trzy popowe single z m.in. włoską wersja utworu Dziwny jest ten świat.

Niemen - Enigmatic
Po powrocie z Italii rozpadła się jego grupa Akwarele, wkrótce zastąpiona przez kolejną– Enigmatic. Longplay Niemen Enigmatic, z powalającą wersją Bema pamięci żałobnego rapsodu do słów Norwida, stał sie ogromnym przebojem. Niewątpliwym dowodem uznania byl film TVP pt. "Rapsod" w reżyserii Janusza Rzewskiego, będący formą artystycznego klipu, puszczanego przed koncertami młodzieżowymi.

Na przełomie 1970 i 1971 roku Niemen wydał kolejną, a zarazem ostatnią płytę z zespołem Enigmatic. Był to pierwszy krajowy podwójny album oraz pierwsza płyta bez tytułu i wykonawcy na okładce; wystarczała podobizna wówczas bardzo popularnego wokalisty. Główny utwór płyty, przeszło 20 minutowy Człowiek Jam Niewdzięczny, treścią literacką podobny był do utworu Dziwny jest ten świat, zaś muzycznie charakteryzował się wręcz hardrockowymi rozwiązaniami instrumentalnymi.

Rok 1971 zaczął się dla Niemena od przykrego zdarzenia, jakim był protest opolskiego nauczyciela przeciw zachowaniu wokalisty na scenie. Oskarżenie, choć niezgodne z prawdą, wywołało nagonkę prasową i zakaz występów w telewizji i radiu. Nawet wygrany proces o zniesławienie wytoczony przez Niemena nie zmienił postaci rzeczy. Szczęśliwym momentem tegoż roku było zawiązanie współpracy z CBS, zachodnioeuropejską wytwórnią fonograficzną. Niemen miał zagwarantowaną swobodę artystyczną i korzystał z niej w pełni. Rozwiązawszy swój poprzedni zespół założył nowy. Współpracując z freejazzowym kontrabasistą Helmutem Nadolskim i z muzykami później znanymi jako SBB (Józef Skrzek, Apostolis Antymos, Jerzy Piotrkowski) zaproponował ekspresyjną muzykę, która zaczęła zbierać świetne recenzje w prasie muzycznej. Udane tournee z zespołem Jacka Bruce’'a nie przesłoniło jednak faktu, iż pierwsza płyta grupy Niemen, Strange is the world rozeszła się raptem w 3 tys. nakładzie. Muzycy nagrali jeszcze jeden zagraniczny album Ode to Venus oraz doskonały, dwupłytowy, krajowy longplay Niemen Marionetki. Wówczas to w 1973 roku konflikt między Skrzekiem a Niemenem doprowadził do rozpadu zespołu.

Pod koniec 1973 roku Niemen nagrał solowy album Russische Lieder, gdzie zaprezentował rdzenne ukraińsko-białoruskie melodie we własnych aranżacjach.

Rok 1974 upłynął na koncertach z dosyć przypadkowymi muzykami oraz nagraniu ostatniej już zagranicznej płyty Mourner’s Rhapsody, gdzie zaprezentował angielską wersję otworu Bema pamięci żałobny rapsod. Reasumując, cały dorobek zagraniczny nie przyniósł artyście zbyt dużego sukcesu materialnego, lecz był niewątpliwym sukcesem artystycznym.

Niemen - Aerolit
Pod koniec 1974 roku Niemen otrzymał propozycje dołączenia do angielskiego zespołu Blood, Sweat and Tears, cieszącego się wówczas światową sławą. Owa propozycje odrzucił, motywując rozbieżnościami artystycznymi. W roku następnym wokalista wziął ślub ze swoja wieloletnia muzą Małgorzatą, będącą także autorką jego przyszłych okładek i matką dwóch córek, Natalii i Eleonory. Ów rok przyniósł również kolejną krajową płytę Niemen Aerolit z nowym zespołem o tej samej nazwie co nowo powstały album. Przyniósł on muzykę podobną do tej z albumu Enigmatic, zinterpretowane zostały również kolejne wiersze Norwida. Płyta zapoczątkowała również fascynacje Niemena syntezatorami np. MiniMoogiem oraz Synthi EMS.

Kolejny album przyniósł muzykę trudna, gdyż prawie wyłącznie syntezatorowo-instrumentalną, przy czym o mocno tragicznym zabarwieniu, spowodowanym śmiercią byłego perkusisty Piotra Dziemskiego oraz rozpadem już kolejnej grupy związanej z artysta. Lata 76-78 przyniosły wiele muzyki programowej tzn. wykorzystywanej w teatrze, jak np. Sen Srebrny Salomei Słowackiego czy Mindowe tegoż samego autora. Zaowocował on również stworzeniem muzyki do seriali TVP "Przygrywka", "Rodzina Leśniewskich" czy "Kłusownik".

W styczniu 1978 roku, skończył nagrywany długo album Idee Fixe. Płyta owa była niejako podsumowaniem jazzowo-awangardowo-norwidowskiej epoki w życiu artysty. Zaproponował na niej kolejne syntezatorowe wariacje, poparte jednak tym razem normalną wokalizą i „żywym” zespołem akompaniującym w tle, m.in. Jerzym Dziemskim (bratem Piotra) i Michałem Urbaniakiem. Tym razem Norwid był „autorem” wszystkich tekstów do tego dwupłytowego albumu.

Na festiwalu Opole’79 Niemen pojawił się jako juror, ale zarazem wykonał nową, elektroniczną wersje utworu Dziwny jest ten świat. Tego samego lata otrzymał Grand Prix festiwalu sopockiego za piosenkę do wiersza Iwaszkiewicz pt. Nim przyjdzie wiosna.

Jesienią 1979 roku, przy okazji występów w ZSRR odwiedził miejsce swojego urodzenia, Stare Wasiliszki, gdzie ze smutkiem dostrzegł dewastacje okolicy. Jego kolejny album Postscriptum (wydany w styczniu 1980 roku), przyniósł muzykę łatwo przyswajalna, nagrana solo, będącą swego rodzaju reklamą na targach MIDEM, gdzie artysta nie odniósł sukcesu. Tego samego roku Niemen nagrał nowe wersje swoich przebojów z orkiestra Zbigniewa Górskiego lecz odrzucił propozycję wspólnego tournee i wspólnej płyty z premierowym materiałem muzycznym.

Lata osiemdziesiąte można uznać za odpoczynek w życiu Mistrza. Nie koncertował za wiele, wydał tyko jeden album. Płyta Terra Deflorata z 1989 roku została nagrana przez Niemena solo, z użyciem jedynie elektronicznych instrumentów. Była odzwierciedleniem spokoju ostatniego dziesięciolecia z życia artysty.

Lata 90’ przyniosły pewne ożywienie w działalności artysty. Wspomógł Solidarność, występując w jej telewizyjnym programie przedwyborczym, pisał felietony to gazet np. nowo powstałego Tylko Rocka. Występował jako juror na festiwalu opolskim, wziął udział w paru koncertach np. pamięci Ryszarda Riedla w 1995 roku, czy wraz z reaktywowanym Perfectem. W 1997 roku wspomógł AWS udostępniając jego kampanii wyborczej utwór Dziwny jest ten świat. W 2001 roku ukazała się jego ostatnia już płyta, na którą fani czekali długie 12 lat. Album Spodchmurykapelusza przyniósł muzykę nie komercyjną, znowuż wyłącznie elektroniczną, z krytycznymi autorski tekstami.

Nowe milenium artysta spędził na remasteringu swoich starych płyt oraz malarstwie. Zapomniany i zamknięty w swoich zajęciach.

Zmarł 16 stycznia 2004 roku na oddziale intensywnej terapii warszawskiego Instytutu Onkologii, po długiej chorobie nowotworowej. Jego śmierć wywołała medialną lawinę oraz rozpacz fanów. Pogrzeb artysty odbył się 28 stycznia na Powązkach.

Źródło:
http://pamietam.ovh.org/niemen/index.php?id=biografia

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz